Demokratsız Demokratikleşme 'Projesi'nin İflası veya Siyasetsizliğin Sürekli Kriz Halini Aşmak

Demokratsız Demokratikleşme 'Projesi'nin İflası veya Siyasetsizliğin Sürekli Kriz Halini Aşmak
Yüksel Taşkın
Şu anda acaba kaç milletvekili, “önümüzdeki genel seçimlerde Genel Başkanım beni seçilecek bir yere koymazsa?” şüphesiyle uykusuz geceler geçirmektedir? ‘Başkan’, grup konuşması yapacağı salona girerken, milletvekillerinin çoğunun ezikçe yarı hazırola girmeleri de bundan ayrı düşünülebilir mi? Veya lise yıllarında canı sıkıldıkça sıra dayağına çıkan okul müdürünü korkuyla bekleyen öğrencilik hallerimizi anımsayalım.


Müdür sınıfa girip, bizi şaşkın bırakır bir halde gülümseyip, “bu öğlen sizinle bir maç yapalım, methinizi çok duyduk,” diyerek çekip gittiğinde, ardından “delikanlı adammış aslında” diye bağıranlar da bizler değil miydik? Biliyoruz ki, seçilecek yere konulacak milletin vekili de çocuklar gibi şen olacak, belki biraz lise yıllarının haylaz işlevsizliğini andıran Meclisin tatlı, ereksiz telaşına yeniden kavuşabildiği için mutlu hissedecektir. Bu mühim adamcılık oyununa kendisini öylesine kaptıracaktır ki, “sahi ben ne işe yarıyorum?” sorusunu unutuverecektir. ‘Tayyip Reis’ gemiyi batırana kadar sesini çıkarmayacak, ancak ondan sonra şerefli bir parti içi demokrasi mücadelesine soyunacaktır. Ancak o zaman, Genel Başkan’ının, “Fazilet ve Refah geleneğinde, parti içi demokrasi yoktu. Erbakan’a biat etmeyenin önü kesilirdi” diyerek, şimdi mensubu bulunduğu partiyi kurmaya soyunduğunu hayal meyal hatırlayacaktır. Kendileri demokrat olamadan, proje demokrasiciliğine soyunanların bu hallere düşmeleri de şaşırtıcı olmamalı. Sahi, bu ülkede ‘siyasetçiler’ ne işe yararlar?


Peki bu nasıl bir demokratikleşme hamlesidir? Biçimsel demokrasinin en basit kurallarıyla bakarsak, daha ilk adımda sınıfta kalınmaktadır. Yüzde 10 barajı olan bir ülkede, biçimsel demokrasinin temsilde adalet ilkesinden bahsedilebilir mi? Darbeciler hızlarını alamayıp, bu barajı yüzde 15 yapmış olsalardı, biz şimdi bu fiilî durumdan mı vazife çıkarıyor olacaktık? 26 yıldır defalarca altında kalıp, üstüne çıksalar da bu seçim barajını değiştiremeyenler kimlerdir? Bu nasıl bir erksizliktir? Hangi memlekette buna koşulsuz karşı çıkmayana demokrat denilebilir?


Eski darbecilere ve yeniyetme heveslilere, yaptıklarının bedelinin ağır olabileceği dersini veremeyen siyasetçiler, demokratikleşmeyi başarabilirler mi? “12 Eylül darbecileri yargılansın” diyerek haklı bir kampanya yürütürken, 28 Şubatçılardan bahsetmeyenler kimlerdir? Veya 28 Şubat mağduru olup, “hem bunu yapanlar, hem 12 Eylül’ü yapanlar yargılansın” diyemeyenler hangileridir? “Şimdilik bu konulara girerek suni gerginlik yaratmayalım” diyen ağır ve vakur siyasetçi görüntüleri geliyor gözümüzün önüne. Sanki başka bir zaman diliminde bu işe girişebilecek demokratik inanç ve inatları varmış gibi. Bir siyasetçi, asli işlevi olan siyaset yapmayı, kireçlenmiş sorunlara neşter vurmayı, gerginlik yaratmak ve kriz çıkarmak olarak algılayıp, bir de demokratikleşme hamlesinden bahsedebilir mi? Demokratlık, bu ‘ders’ verme inadını, bunu başarana kadar sürekli gündemde tutmaktır...



Bu ülkede Muhafazakar Cumhuriyetçi (CHP gibi), Milliyetçi Muhafazakar (MHP gibi) ve Muhafazakar Popülist (AKP gibi) anlayışların ortak paydaları kadınların siyasetteki rollerini en alt düzeyde tutmaktır. Gerekçeleri değişik olsa da, ırmağın aktığı yer aynıdır. Bilindiği gibi bu topraklarda, “kadınların siyasete daha etkin biçimde katılmaları gerektiğini” savunmayan siyasetçi yoktur. Bu çok soyut ve kendi başına samimiyetsiz bir vurgudur. Ayakların yere daha net basması gerekmektedir. Bu ülkede kimilerinin ‘makul’ bulduğu eşarp ve ‘makul bulmadıkları’ türban ve çarşafla başını örten kadınların oranının en az yüzde 60 civarında olduğunu gösteren araştırmalar var. Peki bunların Meclis’te ‘görünür’ olamamalarının ne kadar büyük bir ‘skandal’ olduğu konusunda hemfikir olabiliyor muyuz? Bizim için modernleşme, görüntüden ibaret midir? Bu insanlar modernleşene kadar bekleyecek miyiz? Veya modernleşmenin ölçüsü, başını örtmemek mi olacak? Kadınların siyasette daha etkin olmalarını savunanların önemli bir gövdesinin, bu sorunun etrafından dolanmaları ne kadar tuhaftır? Meclisi bir yana bırakalım, üniversite kapısında başörtüsünü çıkararak içeriye giren kızların, böylece yavaş yavaş modernleştiklerini, kendilerini kullanan maksatlı çevrelerden özgürleştiklerini savunanlar bile vardır. Böylece tek bir hamleyle bu kızlar özgürleşmiş; daha da önemlisi modernleşmiş olmaktadırlar. Bundan da ötesi, görüntüyü kurtarmış olmaklığımızdır! Türkiye koşullarında bu çelişkileri görmezden gelmek, demokratlığı ıskalamaktır...


Üniversite demişken, “ülkenin en eğitimli kesimlerinin” kendilerini ilgilendiren meseleler karşısındaki tavırlarını, demokrasi açısından irdelememek olmaz. Şu anda üniversite mensupları olarak, YÖK ve Milli Eğitim Bakanlığı arasındaki bitmek bilmez, ve bir o kadar da verimsiz dama maçını, kafamızı sağa sola sallayarak izlemekteyiz. Bakalım kim kimin taşlarını önce yemeyi başarabilecek? Bir hamleyle yenilip oyun dışına atılıveren taşların eylemsizliği, aslında bizleri, ‘üniversite hocalarını’ anımsatıyor. Rektörlük seçimlerinde ilk altıya kalan adaylar hakkında, MİT raporu benzeri kaynaklar da kullanılarak soruşturmalar yapılması ve bazılarına, “bu devletin seninle çalışmak isteyebileceği kadar güvenilir değilsin” denilmesindeki rencide edici tavrı nasıl içimize sindirebilmekteyiz? “Rektör bizdense sorun yok” tavrına bu kadar kolay razı olabilmek mi; yoksa rektörlerin tanrısal yetkilerinin, fakülte ve bölümlere devredilmeleri; sadece tek dönem seçilebilmeleri gibi uygulamaları gür bir sesle haykırmak mı daha demokratik bir duruş? Bırakın demokratik duruşu; biraz kurnaz olabilenler bilir ki, güçlü bir rektörün tek başına bütün taşları yiyebildiği bir yapıda, Olimpos Tanrıları savaşırken, en çok bizler eziyet göreceğiz. “Bölümlerimize alınacak öğretim üyelerine bizler karar vermeliyiz, bir haksızlık yapıldığı düşünüldüğünde, doçentlik jürisine benzer hakem heyetlerini yine bizler oluşturabiliriz” diyemediğimiz sürece, kendi kaderimiz başkalarının ellerinde oyuncak olmaya devam edecektir. Sahi, demokrasi kendi kaderine sahip çıkmak değil midir? İyi eğitim görme şansına sahip olabilmiş akademisyenlerin, kendi işyerleri olan üniversitelerde demokratlığı ıskaladıkları bir toplumda, bu şansı hiç bulamamış insanların demagoglar peşinde koşmalarını nasıl ayıplayabiliriz?


‘Eski bir emniyetçi’ ve eski bir emniyetçi olduğu için siyasette ikbal kapılarını aralamış birileri, “dağda savaşacaklarına düz ovada siyaset yapsınlar” dediğinde, ‘muktedirler arasından bir muktedir,’ bu canalıcı meseleye sahip çıktı diye sevinenler, DYP’yi birdenbire DP’nin asıl devamı diye övenler ortaya çıktı. Bunların bir kısmı, “AKP’ye göre daha bizden, MHP’ye göre daha az haylaz bir alternatif çıktı” diye sevinmekteler aslında. Kürt sorununun çözümüyle de pek öyle meşgul değiller. DYP, ‘onurlu AB yanlısı’ tavrı ve İslamcı olmayan ‘Ev’den haliyle; ve CHP’nin erişemeyeceği kitleleri AKP ve MHP’den çalabilecek bir alternatif olma ihtimaliyledir ki, kimi gönülleri çelmektedir. Bu toplumsal mühendislik heveslisi, kerameti kendinden menkul kanaat önderlerinin, İkitelli-Borsa hattında konuşlandıklarını tahmin etmek zor değildir. Bunların içerisinde, DYP ve AKP’nin ağırlıkta olduğu bir Meclis oluşursa, Hocaefendi’yi ABD’den yurduna intikal ettirmek gibi taleplerinin gerçekleşebileceğine inananların olduğu da hissedilmektedir. Oysa yıllardır bu ülkede, Kürt sorununun demokratik yollardan çözümü için, günah keçisi ilan edilmelerini umursamadan mücadele eden ‘birkaç iyi insan’ vardır. Kelimenin gerçek ve kirlenmemiş anlamıyla sivil insanlardır bunlar. Bu birkaç iyi insana, ‘dindar veya laik medya’ ne kadar destek vermişlerdir, bu güne kadar? Bu konuda en bariz biçimde sınıfta kalanlar, en son yerel seçimde Kürtlerden en çok oy almayı başarmış olan AKP’lilerdir. Bu da, yapabilecekleri çok şey olmasına rağmen, “aman bir gerginlik olmasın da...” diyerek bir başka bahara erteledikleri sorunlardan bir tanesidir. O bekledikleri bahar değil de, içinden çıkılamaz bir kış, kıyamet olarak karşılarına çıkabilir. Bu sorunu çözme yolunda sivil inisyatifler geliştirmeden; varolanlara destek vermeden; daha doğrusu bu sorunun demokratik yoldan çözümü için taşın altına girmeden demokrat olunabilir mi?



Tüm bu meselelere değinirken, ‘Cumhurbaşkanlığı’ krizini atlamak olmaz. Bugün özellikle siyaset sınıfı, hızla raydan çıkmak üzere olan bir trenden, acaba ne olacak diye etrafına şaşkın şaşkın bakan ‘çocukları’ andırmaktadır. “Cumhurbaşkanını halk seçsin veya seçimler erkene alınsın önerilerini” ortaya atanlar olmakla beraber, bu öneriler asıl sorunun etrafından dolanmaktadırlar. Oysa birinci sorun, bu sistem içerisinde bu denli güçlü bir Cumhurbaşkanlığı kurumuna ihtiyaç olup olmadığıdır. Eğer parlamenter demokrasi olmak istiyoruz deniliyorsa, Cumhurbaşkanının yetkilerinin üniversite, yargı gibi ilgili kurumlara iade edilmesi ve bu kurumların kendi sorunlarını kendi özerk yapıları içerisinde çözmeleri savunulmalıdır. Asıl sorun, yeni Cumhurbaşkanının nur yüzlü olması veya olmaması ihtimaline indirgenemeyecek kadar derindir. Ve temelde ne kadar demokrat olabildiğimizle ilgilidir.


Tarih boyunca siyasal tartışmayı donduranların, bunu Devleti, Tanrıyı, Bilimi veya Sermayeyi merkeze alan, onlar adına hareket eden özcülükler üzerinden yaptıkları çok sayıda örnek vardır. Zamanla bunlar arasında çok tehlikeli kokteyller oluştuğu da gerçektir. Bugün ülkemizde, Tanrı, Devlet, Bilim adına hareket eden özcülüklerin, en az direnç gösterdikleri; bırakınız direnç göstermeyi, kendilerini hevesle uydurdukları özcülük, Piyasa Tanrısı’nın, sermayenin dayattığı özcülüktür. Piyasa Tanrısı, büyük bir küstahlıkla diğer ideolojik alanları kolonize etmekte, her alanın kendisine uyumlanmasını dayatmaktadır. Dindarların, milliyetçilerin, bilimcilerin ana gövdesi buna karşı durmayı bırakın, bu ateşe çalı çırpı taşıyan serçe rolünü severek üstlenmektedirler. Tüm bu çabalar, insanların kendi iktisadi kaderlerine karar veremeyecekleri bir siniklik durumunu hep beraber yaratmaktadırlar. İnsanlar, Piyasa Tanrısı’nı dizginleme hakları veya güçleri olmadığına inandırılmak istenmektedirler. Bunu kabul etmeyerek direnenleri, bir başka çağa ait, arkaik insanlar olarak görmek ülkemizde yaygın bir tavırdır.


Sözgelimi, sendika kelimesini duyunca müstehzi gülümseyen; ve “kendilerine başka türlü ve kaliteli” bir grup oldukları hissiyatı telkin edilen banka ve sigorta çalışanları; ekonomik kriz sonucu onbinlercesi işten kısa bir süre içinde atıldığında; bireycilikle yaldızlanmış örgütsüzlüklerinin aslında ‘arkaik’ bir durum olduğunu hiç düşünmüşler midir? Bugün yine sendika denildiğinde, aynı müstehzi gülümsemeleri gözleyebileceğiniz bir başka alan da Vakıf Üniversiteleridir. Oysa üstüste iki yıl ‘mahsül’ iyi olmaz ve yeterince öğrenci kaydedemezlerse, kapının önüne konulacaklar ve buna ses çıkaramayacaklar. Çünkü, fena halde örgütsüzler. Kendi kaderlerini belirleme ve haklarını savunma anlamında, tam anlamıyla ‘çocukluk’ evresindeler. Bu örnekler elbette uzatılabilir. Sözgelimi, kamu üniversitelerinde çok çok birkaç yüz milyon fazla ücret aldıkları idari personelle aynı sendikada yer almayı kendi seçkinlik mitoslarına yediremeyen; ve sendikalara üye olmayan doçent ve profesörlerden de bahsedebiliriz. Asıl sorun şudur: kendi iktisadi kaderine el koyamayan bir toplum olma edilgenliğini, gelişmişlik olarak yutmaya devam mı edeceğiz? Veya bu konuda ülkenin onuru olan KESK gibi yapıların, kendileriyle ilgili iktisadi karar alma süreçlerine, grevli ve toplu sözleşmeli sendika olmaktan gelen güçleriyle katılma taleplerinde gözlenen anlayışın, toplumun her alanına yaygınlaşmasını mı savunacağız? Bir toplum, üretimi ve bölüşümü denetleyemiyorsa, orada olabilecek en son şey demokrasidir...



Türkiye demokratsız demokratikleşme veya siyasetsizlik cenderesinden kurtulmak için, yukarıdaki somut meseleler üzerinden inşa edilmiş, etkin bir demokrat kimliğe büyük bir ihtiyaç duymaktadır. Bu somut meseleler karşısında etkin bir demokrat kimliğini olmazsa olmaz göremeyen sosyalist bir duruş, her şeyden önce özgürlükçü olma iddiasını ve ayaklarının yere basma zorunluluğunu ıskalayacaktır. Herkesin kendi adasına, sitesine çekilmeye teşvik edildiği; bir zamanlar umut bağlananların da sırf kendilerine Müslüman olduklarının anlaşıldığı bir ortamda, diğerkam bir demokratlık bu ülkenin en sahici çimentosu olmaya adaydır...